ΤΑΠΕΙΝΩΘΕΙΤΕ

                                                 «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε

                                                                       ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται»

                                                                                                                   (Λουκ. 18, 10-14)

Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου είναι η αρχή του Τριωδίου. Και το τέλος είναι το Μεγάλο Σάββατο. Αλλά τι είναι αυτό το Τριώδιο; Τριώδιο, αρχικά, είναι ένα από τα μεγάλα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας. Από αυτό το βιβλίο επικράτησε να λέγεται Τριώδιο και όλη η χρονική περίοδος, όσο διαβάζεται το βιβλίο αυτό. Γενικότερα όμως Τριώδιο σημαίνει πνευματική περισυλλογή. Σημαίνει μετάνοια, ταπείνωση, κατάνυξη, προσευχή, μελέτη Αγίας Γραφής. Με δυο λέξεις, σημαίνει: Πνευματική καλλιέργεια.

Την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου, διαβάζεται στους Ναούς μας η σχετική παραβολή. Να διηγηθούμε την παραβολή; Ας το κάνουμε με λίγα απλά λόγια: Δυο άνθρωποι πήγαν στο Ναό να προσευχηθούν. Ακριβώς, όπως το ίδιο κάνουμε και ημείς οι ορθόδοξοι χριστιανοί. Μέχρις εδώ είναι αξιέπαινοι και οι δυο τους. Αλλά στο εξής αρχίζει το άσχημο. Άσχημο μόνο για τον πρώτο. Άσχημο για τον Φαρισαίο. Ο άνθρωπος αυτός δεν πήγε στο Ναό για προσευχή, αλλά πήγε μόνο για επίδειξη. Επίδειξη έξω από Ναό, ας πούμε δεν πειράζει. Ας πούμε. Γιατί η επίδειξη παντού είναι άσχημο πράγμα. Αλλά και μέσα στο Ναό επίδειξη; Ε, αυτό πια ξεπερνά τα όρια. Είναι παράλογο. Είναι ασέβεια. Είναι βεβήλωση. Γιατί, όπως όλοι μας ξέρουμε, ο Ναός είναι μόνο τόπος προσευχής. Όχι τόπος επίδειξης. Και όμως ο Φαρισαίος τον έκανε τόπο επίδειξης. Γιατί; Γιατί έτσι το ήθελε. Στάθηκε στην πιο κεντρική θέση του Ναού και εκεί άρχισε να αυτολιβανίζεται. Να αυτοεπαινείται. Τι έλεγε; Τα διαβάζουμε στο Ευαγγέλιο. Εδώ αναφέρουμε μόνο το πιο παράλογο. Έλεγε: «Εγώ δεν είμαι όπως οι άλλοι άνθρωποι και όπως εκείνος ο Τελώνης». Αυτός ήταν ο καλύτερος! Έτσι πάντα μιλούν οι υπερήφανοι. Ακούτε προσευχή;

Πόσο διαφορετικός ήταν ο δεύτερος! Ταπεινή ψυχή ο Τελώνης. Διαμάντι. Στάθηκε σε μια γωνιά και εκεί, όλος συντριβή και μετάνοια για τις απροσεξίες της ζωής του, παρακαλούσε το Θεό και έλεγε: Θεέ μου, ελέησέ με. «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ».

Άσχημο πράγμα η υπερηφάνεια. Σωστό θέατρο. Παραλογισμός. Ρίζα όλων των κακών. Κανένας άνθρωπος δεν είναι τόσο γελοίος, όσο ο υπερήφανος. Τίποτε άλλο δε σιχαίνεται ο Θεός τόσο, όσο τον υπερήφανο. Και αντίθετα. Τίποτε άλλο δεν χαίρεται, όσο τον ταπεινό. Σωστός διάβολος είναι ο υπερήφανος. Και άγγελος πραγματικός είναι ο ταπεινός. Ο Άγιος Κοσμάς λέει: «Πρέπει να στοχασθώμεν πως ο πανάγαθος Θεός μισεί τον υπερήφανον και αγαπά τον ταπεινόν. Και όχι μόνον ο Θεός, αλλά και ημείς, όταν ιδούμεν τινα ταπεινόν, τον βλέπομεν ως άγγελον, μας φαίνεται ν’ ανοίξωμεν την καρδίαν μας να τον βάλωμεν μέσα. Και όταν ιδούμεν τινα υπερήφανον, τον βλέπομεν ως τον διάβολον, γυρίζομεν το πρόσωπόν μας εις άλλο μέρος να μη τον βλέπωμεν».

Αδελφοί,

Ταπεινωθείτε. Αυτό είναι το πρώτο μήνυμα του Τριωδίου. Άνδρες και Γυναίκες. Νέοι και Νέες, διώξτε τη διαβολική υπερηφάνια και αποκτήστε την αγγελική ταπείνωση. Μικροί και μεγάλοι, πάρτε το πνεύμα του Τελώνου και διώξτε το πνεύμα του Φαρισαίου. Και μη ξεχνάτε αυτό που είπε ο Κύριος: «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». Οι ταπεινές ψυχές, υψώνονται μέχρι τον ουρανό. Και οι υπερήφανες κατρακυλούν μέχρι τον άδη.

Στην πρώτη περίπτωση, σαν παράδειγμα, αναφέρουμε την Παναγία μας. Τι ήταν η Παναγία μας; Ήταν μια ταπεινή ψυχή στο μικρό χωριό, τη Ναζαρέτ. Κι όμως αυτή η ψυχή υψώθηκε τόσο πολύ από το Θεό, ώστε να γίνει «τιμιωτέρα των Χερουβίμ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφίμ».

Στη δεύτερη περίπτωση, σαν παράδειγμα, αναφέρουμε το Δυνάστη της Βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας, τον Ναβουχοδονόσορα, που εκαλείτο «βασιλεύς των βασιλέων» (Δαν. 2, 37). Γι’ αυτή του την υπερηφάνεια ο Θεός τον ταπείνωσε μέχρι του σημείου να βόσκει με τα ζώα. «Εξεδιώχθη υπο των ανθρώπων, και χόρτον ως οι βόες έτρωγε και υπό της δρόσου του ουρανού το σώμα αυτού εβρέχετο, έως ότου αι τρίχες αυτού ηυξήνθησαν ως αετών πτερά, και οι όνυχες αυτού ως ορνέων» (Δαν. 4, 30). Φρικτό το κατάντημα. Μεγάλη η πτώση.

Αγαπητέ αναγνώστη,

Πάρε το πρώτο τούτο μήνυμα του Τριωδίου και κάνε το βίωμά σου. Γίνε μια ταπεινή ψυχή. Και τότε θα έχεις πάντα τη χάρη του Θεού. Γιατί ο Θεός «ταπεινοίς δίδωσι χάριν» (Α΄ Πέτρ. 5, 5). Μόνο «ταπεινοίς».